Cucuk sanggul merupakan salah satu perhiasan diri bagi wanita Melayu, Cina, dan India peranakan untuk digunakan sebagai dandanan rambut. Suku kaum Orang Asli menggunakan buluh atau kayu yang telah diukir sebagai cucuk sanggul.

Cucuk sanggul digunakan untuk menyemat pada sanggul atau siput rambut bagi mengukuhkan atau mengelakkan sanggul itu daripada terbuka. Cucuk sanggul lazimnya diperbuat daripada emas, logam, buluh, tembaga, suasa dan perak. Duri landak dan rotan juga digunakan sebagai cucuk sanggul pada zaman dahulu.

Selain daripada kegunaannya untuk menghias diri, ia juga berfungsi sebagai senjata untuk mempertahankan diri daripada ancaman. Sekiranya berlaku pergaduhan sesama wanita atau serangan dari kaum lelaki, cucuk sanggul akan digunakan untuk menusuk leher, mata, kemaluan, perut dan mana-mana anggota tubuh penyerang yang tidak dilindungi tulang. Cucuk sanggul merupakan antara senjata yang ditakuti musuh dan antara senjata mempertahankan diri terbaik bagi kaum wanita.

Antara corak motif Cucuk Sanggul adalah :

• Nail/Small Cucuk Sanggul
• Moon Wau Cucuk Sanggul
• Spoon Cucuk Sanggul
• Cucuk Sanggul Goyang
• Braid Cucuk Sanggul
• Senayan Flowers Cucuk Sanggul
• Pacak Flowers Cucuk Sanggul
• Broken Cucuk Sanggul
• Bridle Cucuk
• Partner

Namun, pada zaman moden kini penggunaan cucuk sanggul dalam kalangan wanita kurang mendapat sambutan dek kerana terdapat pelbagai hiasan lain yang telah wujud seperti getah rambut, tudung, turban dan sebagainya. Oleh itu, cucuk sanggul merupakan salah satu warisan penting dalam dunia perhiasan dan persenjataan Melayu yang perlu dipertahankan.

Dari mata turun ke hati,

Celak dan sanggul mencantikkan lagi,

Dah sayang mula ternanti-nanti,

Kalau terlepas nanti rugi.